Een naaktfotoshoot is voor veel mensen een bijzondere en soms zelfs intieme ervaring. Maar zodra de camera geklikt heeft en de foto’s gemaakt zijn, rijst vaak de vraag: van wie zijn die foto’s eigenlijk? En misschien nog belangrijker: wie mag ze gebruiken en hoe? In deze blog leg ik je uit hoe het juridisch zit én geef ik praktische tips om misverstanden te voorkomen.
In Nederland (en in vrijwel alle andere landen) geldt dat de fotograaf automatisch het auteursrecht heeft op de foto’s die hij of zij maakt. Dat betekent dat de fotograaf bepaalt wat er met de foto’s gebeurt: of ze bewerkt worden, gedeeld worden of gepubliceerd.
Zelfs als jij degene bent die op de foto’s staat, ben je juridisch gezien niet de eigenaar van de foto’s. Zelfs niet als je ervoor betaald hebt. Je hebt dus niet automatisch het recht om de beelden te verspreiden of te gebruiken voor commerciële doeleinden zonder toestemming van de fotograaf.
Gelukkig heb je als model ook rechten, vooral als het om herkenbare portretten gaat. Dit heet het portretrecht.
Het portretrecht houdt in dat de fotograaf jouw foto’s niet zomaar mag publiceren of commercieel mag gebruiken als je duidelijk herkenbaar bent, tenzij jij daar toestemming voor hebt gegeven.
Bij naaktfotografie is dat extra belangrijk. Zelfs als je gezicht niet in beeld is, kunnen bepaalde kenmerken (zoals tatoeages of lichaamshouding) jou herkenbaar maken. Publicatie zonder jouw toestemming kan dan een inbreuk zijn op jouw privacy.
Hoewel de fotograaf de eigenaar blijft, is het gebruik van de foto’s door jou meestal geregeld in de overeenkomst of modelrelease die je samen afsluit. Hierin staat vaak:
Let op: Geen overeenkomst? Dan mag je in principe niets met de foto’s doen zonder toestemming van de fotograaf. Je kunt bij Your Naked Skin altijd vragen om een zogenaamde Release zodat je altijd kunt bewijzen dat je de foto's ook mag gebruiken.
Ook voor de fotograaf geldt: gebruik van de foto’s moet vooraf besproken worden. Meestal zijn er drie mogelijkheden:
Privégebruik: de foto’s blijven in jouw bezit en worden niet gedeeld.
Toestemming voor portfolio: de fotograaf mag (een selectie van) de foto’s gebruiken op de eigen website, sociale media of wedstrijden.
Commercieel gebruik: de foto’s worden verkocht of gebruikt voor advertenties — dit vereist altijd jouw expliciete toestemming.
Heb je betaald voor de foto's? Dan doen we helemaal niks met de foto's. Je hoeft niet bang te zijn dat je ongevraagd op de website verschijnt. Hebben we een content share of een TFP-shoot afgesproken? Dan vragen we om toestemming voor het gebruik.
Ja, dat kan — maar het komt niet vaak voor en moet altijd schriftelijk gebeuren.
Een fotograaf kan ervoor kiezen om het auteursrecht (of een deel van de rechten) over te dragen aan het model. Dit gebeurt bijvoorbeeld als:
Belangrijk: zonder duidelijke, schriftelijke overeenkomst blijft het auteursrecht altijd bij de fotograaf, zelfs als jij voor de shoot hebt betaald. Een mondelinge afspraak is niet genoeg bij auteursrechtelijke overdracht.
Soms spreken partijen ook een licentie af in plaats van overdracht. Een licentie geeft jou als model het recht om de foto’s op afgesproken manieren te gebruiken, zonder dat het auteursrecht overgaat.
Na een betaalde shoot draagt Your Naked Skin het auteursrecht doorgaans over. Fotografen willen daar nog wel eens een aanvullend bedrag voor in rekening brengen. Bij Your Naked Skin is het inbegrepen. Je krijgt dan een officiële leveringsakte. Daarna zijn ze voor jou en kun je ermee doen wat je wil.
Een open en duidelijke communicatie vooraf voorkomt misverstanden én zorgt ervoor dat zowel fotograaf als model zich prettig én veilig voelen bij het eindresultaat.
De volgende blog gaat over de vraag of een eenmaal door een model of fotograaf gegeven toestemming voor het gebruik van de foto's ook weer kan worden ingetrokken.